भारतातील सायबर गुन्हेगारीचे केंद्र म्हणून कुख्यात असलेल्या झारखंडमधील जामताऱ्यातून सुरू झालेली एक फसवणूक, गुजरातमधील राजकोटच्या उद्योजकापर्यंत आणि शेवटी कोलकात्यातील नामांकित वकिलाच्या घरी पोहोचली. या गुन्हेगारी साखळीने केवळ आर्थिक नुकसानच केले नाही, तर कायदेशीरदृष्ट्या पूर्णपणे ‘निर्मळ’ वाटणाऱ्या व्यवहारालाही संशयाच्या छायेत आणले आहे.
फसवणुकीची सुरुवात : राजकोटमधील व्यावसायिकाचा अनुभव
७ एप्रिल २०२५ रोजी राजकोट सायबर क्राईम पोलिसांना एका बांधकाम व्यावसायिकाने तक्रार दिली. काही अनोळखी व्यक्तींनी बँक अधिकाऱ्याच्या नावाने फोन करून त्यांच्या क्रेडिट कार्डसाठी KYC अपडेट करण्याचे सांगितले. या प्रक्रियेत त्यांनी अनेकदा OTP विचारले. व्यावसायिकाने विश्वास ठेवून OTP दिले, पण प्रत्यक्षात हे OTP वापरून जामताऱ्यातील सायबर गुन्हेगारांनी फ्लिपकार्टवरून तीन महागडे मोबाईल (दोन आयफोन आणि एक सॅमसंग) खरेदी केले. एकूण रक्कम होती तब्बल ५,६२,८७४ रुपये.
मोबाईलचा प्रवास : काळ्या बाजारातून कायदेशीर दुकानात
गुन्हेगारांनी मोबाईल खरेदी करताना डिलिव्हरी अ‍ॅड्रेस कोलकात्याचा दिला. पोलिसांनी तिन्ही मोबाईलचे IMEI क्रमांक ट्रॅकिंगवर ठेवले. काही महिन्यांनी, कोलकात्यातील एका प्रसिद्ध वकिलाच्या घरी त्याच्या पत्नीच्या वापरात सॅमसंग मोबाईल असल्याचे पोलिसांना आढळले. वकिलाने फोन खरेदीसाठी बिल, बॉक्स आणि GST बिल दाखवले. त्याने कोलकात्यातील मोठ्या अधिकृत दुकानातून हा फोन ४९,००० रुपयांना विकत घेतला होता. त्यालाही या फोनमागील गुन्हेगारी साखळीची कल्पना नव्हती, त्यामुळे तोही या फसवणुकीचा दुसरा बळी ठरला.
पोलिसांचा तपास : दुकान ते वितरक, आणि पुन्हा जामताऱ्यात
राजकोट सायबर क्राईम पोलिसांनी कोलकात्यातील त्या दुकानाचा शोध घेतला. दुकानदारानेही फोन अधिकृत वितरकाकडून बिलावर खरेदी केल्याचे दाखवले. त्यामुळे ही साखळी अधिक गुंतागुंतीची ठरली. वकिलाने दुकान मालकाविरोधात फसवणुकीची तक्रार दाखल केली. पोलिसांनी दुकान मालकाकडे चौकशी केली असता, त्यानेही वितरकाकडून अधिकृत खरेदीचे पुरावे दिले. परिणामी या साखळीचा मूळ स्त्रोत शोधणे पोलिसांसमोर मोठे आव्हान ठरले आहे.
जामताऱ्याचा सायबर गुन्हेगारीचा चेहरा
जामताऱ्यातील सायबर टोळ्या देशभरातील नागरिकांना KYC, बँक अपडेट, लॉटरी, किंवा इतर आमिषे दाखवून OTP, कार्ड डिटेल्स मिळवतात. मिळालेल्या माहितीचा वापर करून ते ऑनलाइन शॉपिंग प्लॅटफॉर्मवरून महागड्या वस्तू खरेदी करतात आणि त्या वस्तू काळ्या बाजारातून किंवा अधिकृत दुकानदारांमार्फत विकतात. अशाप्रकारे अनेकदा शेवटचा ग्राहकही अनवधानाने फसवणुकीचा बळी ठरतो.
कायदेशीर गुंतागुंत आणि पोलिसांची पुढील पावले
या प्रकरणात दोन वेगवेगळ्या राज्यांतील दोन बळी आहेत – एक राजकोटमधील व्यावसायिक, ज्याचे कार्ड फसवणुकीसाठी वापरले गेले, आणि दुसरा कोलकात्यातील वकील, ज्याने पूर्णपणे कायदेशीर वाटणाऱ्या दुकानातून फोन खरेदी केला. पोलिसांनी या मोबाईलला ‘पुरावा’ म्हणून जप्त केले आहे. कोलकाता पोलिसांनीही दुकान मालकाविरोधात फसवणुकीचा गुन्हा दाखल केला आहे. मात्र, प्रत्येकाने आपापल्या पातळीवर व्यवहार कायदेशीरपणे केल्याचे पुरावे दिले आहेत. त्यामुळे ही साखळी कुठे तुटते, हे शोधणे पोलिसांसाठी मोठे आव्हान आहे.
https://www.instagram.com/policernews
https://policernews.com/wp-admin/post.php?post=767&action=edit
