पुणे, दि. १६ ऑगस्ट, २०२५: पुणे शहरात दहीहंडीचा उत्साह शिगेला पोहोचला असून, यंदाच्या वर्षी या उत्सवात एक महत्त्वाचा बदल पाहायला मिळत आहे. ध्वनिप्रदूषण आणि आधुनिकतेच्या नावाखाली उत्सवातील पारंपारिक स्पर्श हरवत चालल्याची भावना लक्षात घेऊन पुण्यातील सुमारे २५ दहीहंडी मंडळांनी डीजेचा वापर पूर्णपणे टाळण्याचा निर्णय घेतला आहे. त्याऐवजी, आता या मंडळांमध्ये पारंपारिक ढोल-ताशांच्या गजरात दहीहंडी फोडली जाईल, ज्यामुळे या सांस्कृतिक उत्सवाला एक वेगळीच ओळख मिळेल.
सांस्कृतिक वारसा जपण्याचा प्रयत्न
श्रीमंत भाऊसाहेब रंगारी गणेश मंडळाचे प्रमुख पुनीत बालन यांनी या उपक्रमाची माहिती दिली. ते म्हणाले की, या निर्णयामुळे दहीहंडी उत्सवाला अधिक सांस्कृतिक आणि प्रामाणिक स्वरूप मिळेल. दहीहंडी हा केवळ एक थरारक खेळ नसून, तो आपल्या संस्कृतीचा आणि परंपरेचा एक भाग आहे. श्रीकृष्ण जन्माष्टमीच्या निमित्ताने साजरा होणारा हा उत्सव भगवान श्रीकृष्णाच्या बाललीलांचे प्रतीक आहे. त्यामुळे, ढोल-ताशांसारख्या पारंपारिक वाद्यांनी तो साजरा केल्यास त्याला अधिक महत्त्व प्राप्त होईल.
ढोल-ताशा हे महाराष्ट्राच्या संस्कृतीचे आणि उत्सवांचे अविभाज्य अंग आहेत. गणेशोत्सव असो किंवा कोणताही शुभप्रसंग, ढोल-ताशांचा गजर एक वेगळाच उत्साह आणि ऊर्जा निर्माण करतो. गेल्या काही वर्षांपासून डीजेच्या वाढत्या वापरामुळे ढोल-ताशा पथके आणि त्यांच्या कलाकारांना संघर्ष करावा लागत होता. अनेक ठिकाणी डीजेच्या आवाजाची मर्यादा ओलांडली जात होती, ज्यामुळे ध्वनिप्रदूषणाची समस्या निर्माण झाली होती. पुणे मंडळांनी घेतलेला हा निर्णय या दोन्ही समस्यांवर एक चांगला उपाय ठरू शकतो.
राष्ट्रीय स्तरावर उत्सवाची ओळख
दहीहंडी हा उत्सव केवळ महाराष्ट्रापुरता मर्यादित नसून, तो देशभरात मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनीही श्रीकृष्ण जन्माष्टमीच्या शुभेच्छा दिल्या आहेत. राष्ट्रपतींनी आपल्या संदेशात म्हटले की, श्रीकृष्णाचे जीवन आणि शिकवण लोकांना आत्म-विकासासाठी आणि धर्माच्या मार्गावर चालण्यासाठी प्रेरणा देते. हा उत्सव केवळ आनंदाचा नसून, तो एकतेचा आणि सामुदायिक भावनेचा संदेश देतो.
दहीहंडीचा थरार आणि नियम
दहीहंडीमध्ये गोपाळांचे गट मानवी मनोरा (Human Pyramid) तयार करून दही आणि लोण्याने भरलेली मातीची हंडी फोडतात. हा खेळ केवळ शारीरिक ताकदीचा नसून, तो समन्वय, टीम वर्क आणि एकाग्रतेची परीक्षा घेतो. मुंबई आणि पुण्यासारख्या शहरांमध्ये अनेक उंच मनोरे तयार केले जातात, ज्यामुळे हा थरार अधिक रोमांचक बनतो. सर्वोच्च न्यायालयाने दहीहंडीच्या उंचीवर आणि गोपाळांच्या वयावर काही मर्यादा घातल्या आहेत, ज्यामुळे हा खेळ अधिक सुरक्षित बनला आहे.
या वर्षी डीजेच्या जागी ढोल-ताशांच्या गजराने पुणेकर दहीहंडीचा उत्सव अधिक मोठ्या उत्साहात साजरा करतील, अशी अपेक्षा आहे. हा निर्णय इतर शहरांसाठी एक चांगला आदर्श ठरू शकतो. यामुळे केवळ ध्वनिप्रदूषण कमी होणार नाही, तर आपल्या पारंपरिक कलेला आणि कलाकारांना एक नवीन व्यासपीठ मिळेल.
समाजमाध्यमांवरील प्रतिक्रिया
पुण्याच्या या निर्णयाला समाजमाध्यमांवरही सकारात्मक प्रतिसाद मिळत आहे. अनेक वापरकर्त्यांनी या निर्णयाचे कौतुक केले आहे. काही दिवसांपूर्वीच, ‘पुणे फेस्टिव्हल’ मध्ये पारंपारिक ढोल ताशा पथकांनी केलेल्या दमदार परफॉर्मन्सला चांगला प्रतिसाद मिळाला होता. आता दहीहंडीच्या निमित्ताने ही परंपरा पुन्हा एकदा पुनरुज्जीवित होत असल्यामुळे पुणेकरांमध्ये एक वेगळाच उत्साह दिसून येत आहे. या बदलामुळे उत्सवातील गर्दी कमी होईल आणि तो अधिक सुरक्षित होईल अशी आशा आहे.
Instagram :
https://www.instagram.com/policernews
X Account :
Read Also
मुंबईत भूस्खलन, विक्रोळीत एकाच कुटुंबातील दोघांचा मृत्यू
