पुणे जिल्ह्यातील तळेगावजवळच्या इंद्रायणी नदीवरील ३० वर्षे जुन्या पादचारी पुलाचा रविवारी दुपारी झालेला अपघात हा निव्वळ एक दुर्दैवी घटना नसून, प्रशासनाच्या दुर्लक्ष, नागरिकांच्या असावधतेचे आणि संरचनात्मक दुर्बळतेचे सजीव उदाहरण आहे. ह्या दुर्घटनेत चार जणांचा मृत्यू झाला, तर ५० पेक्षा अधिक जखमी झाले. तब्बल १५ तास चाललेल्या बचावकार्यात ५५ लोकांना वाचवण्यात यश आले.
पुणे पुलाची रचना आणि स्थिती
हा पूल सुमारे ४७० फूट लांब असून, पहिला भाग ७०-८० फूट दगडी उताराचा आहे, त्यानंतर दोन १०० फूट लांबीचे लोखंडी भाग आणि २०० फूट लांबीचा सिमेंटचा भाग आहे. पुलाची रुंदी केवळ चार फूट असल्याने एकावेळी एकच दुचाकी आणि दोन व्यक्ती जाऊ शकतात, असे अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे. पण, दुर्घटनेच्या वेळी पुलावर सात ते आठ दुचाक्या आणि शंभरहून अधिक लोक होते. ह्या पुलावर वारंवार खड्डे पडत होते आणि स्थानिकांनी तात्पुरत्या उपाययोजनांसाठी सिमेंट ब्लॉक्स टाकले होते.
गर्दी आणि इशाऱ्यांकडे दुर्लक्ष
कुंडमाळा हे पर्यटनस्थळ म्हणून लोकप्रिय झाल्याने मागील काही महिन्यांत पुलावरून आठवड्याला आठ हजारांहून अधिक लोक जात होते. पुलाची क्षमता इतकी नव्हती, तरीही गर्दीवर नियंत्रण ठेवले गेले नाही. पुलावर ‘फक्त पादचाऱ्यांसाठी’ आणि ‘दुचाकी, चारचाकी बंदी’ असे फलक लावले होते, पण ते वारंवार दुर्लक्षित केले गेले. दुर्घटनेच्या काही तास आधी स्थानिकांनी पोलिसांना गर्दीची माहिती दिली होती. पोलिसांनी गर्दी हटवली, पण त्यांच्या जाण्यानंतर पुन्हा लोक पुलावर जमले आणि अपघात घडला.
संरचनात्मक तपासणीचा अभाव
या पुलाची अनेक वर्षे संरचनात्मक तपासणी (Structural Audit) करण्यात आलेली नव्हती. दोन वर्षांपूर्वी स्थानिकांनी सार्वजनिक बांधकाम विभाग आणि ग्रामपंचायतीला पत्र देऊन पुलाची दुरुस्ती आणि पर्यटकांची वर्दळ थांबवण्याची मागणी केली होती. पण प्रशासनाने याकडे दुर्लक्ष केले. २०१७ मध्येही माजी आमदारांनी नवीन पुलाच्या बांधकामाची मागणी केली होती, पण ती फाईल बंद पडली. गेल्या वर्षी पुलाच्या दुरुस्तीसाठी ८०,००० रुपये मंजूर झाले होते, पण प्रत्यक्षात कोणतीही दुरुस्ती झाली नाही.
पुणे पुलाच्या अपघाताची घटना
रविवारी दुपारी ३:१५ वाजता पुलावर शंभरहून अधिक लोक, काही दुचाक्या आणि पर्यटक जमा झाले होते. पुलावर पाच मिनिटे कंपने जाणवत होती, आणि अचानक पुलाचा लोखंडी भाग तुटला. अनेक जण नदीत पडले; पाण्याचा प्रवाह जोरात असल्याने काहींना वाहून नेले. स्थानिकांनी आणि आपत्कालीन सेवांनी तातडीने बचावकार्य सुरू केले. काहींनी १५ मिनिटे पाण्यात झुंज दिली आणि स्वतःला वाचवले.
पुणे प्रशासनाची जबाबदारी आणि निष्कर्ष
या दुर्घटनेनंतर प्रशासनाने मृतांच्या कुटुंबांना ५ लाख रुपयांची मदत जाहीर केली आहे. पण, ही मदत अपुरी आहे, कारण ही दुर्घटना टाळता आली असती. पुलाच्या नियमित तपासणीचा अभाव, दुरुस्तीसाठी मंजूर निधीचा वापर न होणे, गर्दीवर नियंत्रण नसणे, आणि नागरिकांनीही इशाऱ्यांकडे दुर्लक्ष करणे या सर्व गोष्टी या शोकांतिकेला कारणीभूत ठरल्या.
पुढील उपाययोजना
1. जुन्या पुलांची नियमित संरचनात्मक तपासणी आणि वेळेवर दुरुस्ती
2. गर्दी नियंत्रणासाठी कडक उपाययोजना आणि सुरक्षा व्यवस्था
3. नागरिकांमध्ये सुरक्षिततेबाबत जनजागृती
4. प्रशासनाच्या हलगर्जीपणावर कठोर कारवाई
पुणे पूल दुर्घटना ही निव्वळ एक अपघात नव्हे, तर भविष्यात अशा घटना टाळण्यासाठी प्रशासन, स्थानिक स्वराज्य संस्था आणि नागरिकांनी मिळून जबाबदारीने वागण्याची गरज अधोरेखित करते.
https://www.instagram.com/policernews
