अहमदाबाद विमान अपघात: दोन ब्लॅक बॉक्स सापडले, तपासाची दिशा काय?

अहमदाबादमध्ये नुकत्याच झालेल्या एअर इंडियाच्या फ्लाइट 171 च्या भीषण दुर्घटनेनंतर देशभरात खळबळ उडाली आहे. ह्या दुर्घटनेत २४१ प्रवासी आणि कर्मचारी मृत्युमुखी पडले, तर एकच प्रवासी चमत्कारिकरित्या वाचला. ह्या दुर्घटनेनंतर तपास यंत्रणांनी घटनास्थळी जाऊन दोन महत्त्वाचे ब्लॅक बॉक्स (डिजिटल फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर आणि कॉकपिट व्हॉईस रेकॉर्डर) शोधून काढले आहेत. ह्या ब्लॅक बॉक्समधील माहितीच्या आधारावर दुर्घटनेचे नेमके कारण शोधण्याचा प्रयत्न सुरू आहे.

ब्लॅक बॉक्स म्हणजे काय आणि त्याचे महत्त्व
ब्लॅक बॉक्स हे विमानातील सर्वात आवश्यक उपकरण मानले जाते. हे उपकरण दोन भागांत विभागलेले असते – फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर (DFDR) आणि कॉकपिट व्हॉईस रेकॉर्डर (CVR). DFDR मध्ये विमानाच्या उड्डाणाशी संबंधित तांत्रिक माहिती जसे की इंजिन सेटिंग्ज, इंधन प्रवाह, उंची, वेग, फ्लॅप्स आणि स्लॅट्सची स्थिती, लँडिंग गियरची स्थिती इत्यादी नोंदवली जाते. CVR मध्ये पायलट आणि क्रू यांच्यातील संभाषण, अलार्म्स आणि कॉकपिटमधील इतर आवाज रेकॉर्ड होतात. ह्या माहितीच्या आधारावर तपास यंत्रणा दुर्घटनेच्या नेमक्या कारणाचा मागोवा घेऊ शकतात.

घटनास्थळी ब्लॅक बॉक्स कसा सापडला?
दुर्घटनानंतर काही तासांतच तपास यंत्रणांनी पहिला ब्लॅक बॉक्स बी. जे. मेडिकल कॉलेजजवळील हॉस्टेलच्या छतावर सापडला. दुसरा ब्लॅक बॉक्सही दुसऱ्या दिवशी मिळाला. हे दोन्ही बॉक्स सध्या तपासासाठी संबंधित प्रयोगशाळेत पाठवण्यात आले आहेत. ह्या बॉक्समधील डेटा वाचून दुर्घटनेच्या ३३ सेकंदांत नेमके काय घडले, हे शोधले जाणार आहे.

तपासाची मुख्य केंद्रबिंदू
तपास यंत्रणांनी सध्या खालील मुद्द्यांवर लक्ष केंद्रित केले आहे.

तांत्रिक बिघाड: विमानाचे इंजिनमध्ये किंवा इतर तांत्रिक यंत्रणांमध्ये बिघाड झाला का, याची चौकशी सुरू आहे. विमानाचे दोन्ही जनरल इलेक्ट्रिक GEnx इंजिनचे भाग अमेरिकेत तपासणीसाठी पाठवण्यात आले आहेत.

मानवी चूक: पायलट किंवा क्रूने विमानाचे टेक-ऑफसाठी योग्य सेटिंग्ज केल्या होत्या का, याचा तपास केला जात आहे. प्रारंभिक तपासणीत असे आढळले की, टेक-ऑफवेळी लँडिंग गियर खालीच होते आणि फ्लॅप्सची स्थितीही योग्य नव्हती. त्यामुळे विमानाला आवश्यक लिफ्ट मिळाली नाही आणि दुर्घटना घडली असण्याची शक्यता आहे.

देखभाल आणि मेंटेनन्स: विमानाची योग्य देखभाल झाली होती का, याचीही चौकशी सुरू आहे.

इंधन आणि इंजिन सेटिंग्ज: इंधनाच्या प्रवाहात किंवा इंजिनच्या नियंत्रणात काही बिघाड झाला का, हे तपासले जात आहे.

DGCA कडून विशेष सुरक्षा तपासणी
डायरेक्टरेट जनरल ऑफ सिव्हिल एव्हिएशन (DGCA) ह्या दुर्घटनेनंतर एअर इंडियाच्या सर्व बोईंग 787-8 आणि 787-9 जेट्सची विशेष सुरक्षा तपासणी करण्याचे आदेश दिले आहेत. ह्या तपासणीत इंधन, इंजिन, हायड्रॉलिक सिस्टम्स, फ्लाइट कंट्रोल्स आणि टेक-ऑफ परफॉर्मन्स सेटिंग्ज यांचा समावेश आहे. हे सर्व घटक दुर्घटनेच्या संभाव्य कारणांमध्ये असल्याने त्यावर विशेष लक्ष दिले जात आहे.

जागतिक पातळीवरील सहकार्य
ह्या दुर्घटनेच्या तपासासाठी भारताच्या एअरक्राफ्ट अ‍ॅक्सिडेंट इन्व्हेस्टिगेशन ब्यूरो (AAIB) सोबत अमेरिकेच्या नॅशनल ट्रान्सपोर्टेशन सेफ्टी बोर्ड (NTSB) आणि बोईंग कंपनीचे तज्ज्ञही सहभागी झाले आहेत. विमानाचा संपूर्ण ढिगारा एका सुरक्षित ठिकाणी हलवून तेथे त्याची पुनर्रचना केली जाणार आहे, जेणेकरून दुर्घटनेचे नेमके कारण शोधता येईल.

आतापर्यंतची निष्कर्ष आणि पुढील दिशा
प्रारंभिक तपासणीत मानवी चूक आणि तांत्रिक बिघाड ह्या दोन्ही शक्यता समोर आल्या आहेत. विमानाचे टेक-ऑफ सेटिंग्जमध्ये गडबड, फ्लॅप्स आणि लँडिंग गियरची चुकीची स्थिती, तसेच इंजिनच्या कार्यक्षमतेत बिघाड, ह्या बाबी तपासल्या जात आहेत. ब्लॅक बॉक्समधील डेटा आणि कॉकपिटमधील संभाषण तपासल्यानंतरच दुर्घटनेचे खरे कारण स्पष्ट होईल.

https://www.instagram.com/policernews