भारतात आरोग्य आणि सार्वजनिक वितरण प्रणालीत (Public Distribution System) अनेक महत्त्वपूर्ण योजना कार्यरत असताना, राजस्थान (Rajasthan) राज्यातून एक अत्यंत गंभीर आणि चिंताजनक बातमी समोर आली आहे. तपासणीत अपात्र (Failed Samples) ठरलेल्या, निकृष्ट दर्जाच्या आणि रुग्णांसाठी संभाव्यतः घातक गोळ्यांची (Deadly Pills) हजारो युनिट्स खुलेआम विकली गेल्याचा मोठा घोटाळा उघडकीस आला आहे. या घोटाळ्यामुळे केवळ औषधांच्या गुणवत्तेवरच नव्हे, तर आरोग्य विभागाच्या तपासणी प्रक्रियेवर आणि जनतेच्या आरोग्यावरही १ जबरदस्त प्रश्नचिन्ह उभे राहिले आहे.
मिळालेल्या माहितीनुसार, या गोळ्यांमध्ये औषधासाठी आवश्यक असलेले सॉल्ट (Active Pharmaceutical Ingredient – API) पुरेशा प्रमाणात नव्हते किंवा ते पूर्णपणे गायब होते. औषध योग्यरित्या काम न केल्यास रुग्णांना होणारा गंभीर धोका लक्षात घेऊन, या संपूर्ण प्रकरणाची तातडीने उच्चस्तरीय चौकशी करणे आवश्यक आहे.
हा घोटाळा प्रामुख्याने सरकारी रुग्णालये आणि जनऔषधी केंद्रांद्वारे वितरित करण्यात येणाऱ्या औषधांशी संबंधित आहे. राजस्थानमधील काही विशिष्ट औषध कंपन्यांकडून खरेदी करण्यात आलेल्या गोळ्यांचे नमुने (Samples) आरोग्य विभागाच्या गुणवत्ता नियंत्रण प्रयोगशाळेत (Quality Control Lab) तपासणीसाठी पाठवले गेले होते.
नमुने झाले अपयशी: तपासणीत हे नमुने अपात्र (Failed) ठरले. याचा अर्थ ही औषधे ठरवलेल्या गुणवत्ता मानकांनुसार (Quality Standards) नव्हती. औषधाच्या प्रभावासाठी (Efficacy) आवश्यक असलेले रासायनिक घटक (Active Ingredient) यात नव्हते.
सॉल्ट गायब: काही प्रकरणांमध्ये, औषधाचा मुख्य परिणाम साधणारे सॉल्ट (उदाहरणार्थ, वेदनाशामक किंवा अँटिबायोटिकचा मुख्य घटक) एकतर कमी होते किंवा पूर्णपणे गायब होते. अशा गोळ्या रुग्णाला दिल्या गेल्यास, त्यांना कोणताही फायदा होणार नाही आणि त्यांच्या आजाराची गंभीरता वाढू शकते.
विक्री सुरूच: तपासणीत नमुने अपयशी ठरल्यानंतरही, या औषधांचे वितरण आणि विक्री थांबवण्यात आली नाही. उलट, हजारो गोळ्यांचा साठा बाजारपेठेत विकला गेला.
या निकृष्ट औषधांमुळे गंभीर आजारांनी त्रस्त असलेल्या रुग्णांवर, विशेषत: हृदयविकार (Cardiac), मधुमेह (Diabetes) किंवा रक्तदाब (Blood Pressure) यांसारख्या क्रॉनिक (Chronic) आजारांसाठी उपचार घेत असलेल्या रुग्णांच्या आरोग्याला गंभीर धोका निर्माण झाला आहे.
घोटाळ्यामागील टाइमलाइन आणि प्रशासकीय गलथानपणा
या १ जबरदस्त घोटाळ्यामागे प्रशासकीय दिरंगाई आणि भ्रष्टाचाराचा वास येत आहे.
उत्पादन आणि वितरण: अपात्र ठरलेल्या औषधांचे उत्पादन झाल्यानंतर ती तातडीने सरकारी वितरण साखळीत (Supply Chain) सामील झाली.
तपासणी आणि विलंब: नमुने प्रयोगशाळेत तपासणीसाठी पाठवले गेले. प्रयोगशाळेचा अहवाल आल्यानंतर ही औषधे अपात्र ठरली, परंतु आरोग्य विभागाने हा अहवाल गांभीर्याने घेतला नाही आणि या गोळ्या बाजारातून तात्काळ मागे घेतल्या नाहीत (Immediate Recall).
विक्री सुरू: अहवाल प्रलंबित असताना किंवा दुर्लक्षित असताना, हजारो गोळ्यांची विक्री सुरू राहिली. अनेक गरीब आणि सामान्य लोकांनी या गोळ्या विकत घेतल्या किंवा त्यांना सरकारी योजनेतून वितरित झाल्या.
दोषी कोण? या गंभीर प्रकरणात औषध कंपन्या, आरोग्य विभागाचे गुणवत्ता नियंत्रण अधिकारी आणि औषध वितरण साखळीतील जबाबदार अधिकारी हे सर्व संशयाच्या घेऱ्यात आहेत. अहवाल अपयशी ठरल्यानंतरही कारवाई न करणारे अधिकारी पूर्णपणे दोषी आहेत.
मूळ विश्लेषण: रुग्णांच्या आरोग्यावर गंभीर परिणाम आणि कायदेशीर प्रश्न
या घोटाळ्याचे केवळ आर्थिक परिणाम नाहीत, तर त्याचा सामान्य लोकांवर आणि आरोग्य व्यवस्थेवर झालेला परिणाम अधिक गंभीर आहे.
१. आरोग्याला धोका आणि उपचारांचे अपयश:
रुग्ण जेव्हा औषधे घेतात, तेव्हा त्यांचा विश्वास असतो की ही औषधे त्यांना आजारातून बरे करतील. पण, आवश्यक सॉल्ट गायब असलेल्या या घातक गोळ्यांमुळे रुग्णांचा आजार वाढत जातो. अँटिबायोटिक्सच्या (Antibiotics) बाबतीत तर यामुळे ‘अँटीबायोटिक प्रतिरोधकता’ (Antibiotic Resistance) वाढू शकते, ज्यामुळे भविष्यकाळात उपचार करणे अत्यंत कठीण होते.
२. आरोग्य व्यवस्थेवरील विश्वास कमी:
हा घोटाळा सरकारी आरोग्य सुविधांवर, विशेषतः जनऔषधी केंद्रांवर अवलंबून असलेल्या गरीब जनतेचा विश्वास कमी करतो. सरकारने कल्याणकारी योजनांतर्गत पुरवलेल्या औषधांवरच प्रश्नचिन्ह उभे राहिल्यास, लोक खासगी आणि महागड्या औषधांकडे वळतील, ज्यामुळे आरोग्य सेवा अधिक महाग होईल.
३. कायदेशीर आणि नियामक शिथिलता:
औषधांचे उत्पादन, विक्री आणि गुणवत्ता तपासणीसाठी ड्रग्ज अँड कॉस्मेटिक्स ॲक्ट (१९४०) अंतर्गत कठोर नियम आहेत. या नियमांचे उल्लंघन करणारे कंपन्या आणि अधिकारी यांच्यावर १ जबरदस्त कायदेशीर कारवाई होणे आवश्यक आहे. ही घटना दर्शवते की, औषध नियामक प्रणालीत (Drug Regulatory System) मोठी शिथिलता आहे, ज्याचा गैरफायदा कंपन्या घेत आहेत.
निष्कर्ष आणि तातडीच्या उपाययोजना
राजस्थान घातक गोळ्यां’चा घोटाळा भारतीय आरोग्य प्रशासनासाठी गंभीर धोक्याची घंटा आहे. निकृष्ट दर्जाची औषधे विकली जाणे हा गुन्हा आहे, जो थेट लोकांच्या जीवाशी खेळतो.
या प्रकरणाच्या मुळाशी जाऊन, उत्पादन कंपन्यांवर कठोर कारवाई करणे, दोषी अधिकाऱ्यांवर निलंबनाची आणि फौजदारी कारवाई करणे, आणि ज्या रुग्णांनी ही औषधे घेतली, त्यांच्या आरोग्याच्या परिणामांची तपासणी करणे, हे तातडीचे उपाय आहेत. सरकारने गुणवत्तेच्या मानकांमध्ये कोणतीही तडजोड न करता, आरोग्य वितरण प्रणालीची १ जबरदस्त पुनर्रचना करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून भविष्यात असे अपघात टाळता येतील. रुग्णांचे आरोग्य आणि जीव वाचवणे हीच सरकारची अंतिम प्राथमिकता असली पाहिजे.
Follow Us On
Instagram :
https://www.instagram.com/policernews
X Account :
Read Also
