कर्नाटकातील गोकर्णच्या घनदाट अरण्यात, गडद सृष्टीच्या सान्निध्यात, एका जागी गेल्या आठ वर्षांपासून एक रशियन महिला – नीना कुटिना – आपल्या दोन मुलींसोबत राहात होती. ही कथा केवळ अनोखीच नव्हे तर समाजाच्या, व्यवस्थेच्या आणि माणुसकीच्या मर्यादांवर प्रश्न विचारणारी ठरली आहे. आधुनिक जगाशी संबंध तोडून, नीना आणि तिच्या मुली वेगळ्याच जीवनाचा, शांतीचा आणि निसर्गाचा अनुभव घेत होत्या.
सृष्टीच्या कुशीतलं घर
नीना कुटिना मूळ रशियातून २०१६ मध्ये भारतात आली. सुरूवातीला त्या गोवा आणि गोकर्णमधील पर्यटन व रेस्टॉरंट व्यवसायाने आकर्षित झाल्या. पण व्यवसायिक व्हिसा संपल्यानंतरही, मुलींना सोबत घेऊन तिने भारत सोडले नाही. तिने तब्बल आठ वर्षे गोकर्णजवळील रामतीर्थ क्षेत्रातील नैसर्गिक गुहेत आपला संसार थाटला. या काळात ना वीज, ना इंटरनेट, ना पक्क वेळापत्रक, ना शहराचा गोंगाट – फक्त धबधब्याचा आवाज, गवतावरचे पावसाचे थेंब, वाऱ्याची सळसळ, आणि जंगली प्राण्यांचे जिवंतपण!.
“माणसांचीच खरी भीती…”
नीना म्हणते, “आम्हाला कधीच जंगलातील साप, प्राणी यांनी त्रास दिला नाही. उलट माणसांच्याच स्वभावामुळे, असुरक्षिततेमुळे आणि छळामुळे आम्ही घाबरलो.” तिच्या मते, शहरातील लोक कुठल्या मानसिकतेतून जगतात याची कल्पनाही या मुक्त आणि नैसर्गिक जगात राहणाऱ्यांना येत नाही. वन्यजीवांपेक्षा माणूसच अधिक भयंकर असतो, असा तिचा अनुभव आहे.
पोलिसांची कारवाई – ‘कैद’चे आयुष्य
या गुहेतील जगण्यात एक दिवस अचानक खंड पडला. गोकर्ण पोलिसांनी गस्त घालताना नीना आणि तिच्या दोन मुलींना शोधून काढले. घर त्यांच्यासाठी एक गुहा, आयुष्याला एक अर्थ देणारी जागा, पण पोलिसांना ही अस्वस्थता आणि सुरक्षा धोक्यात वाटली. पोलिसांनी सुरुवातीला त्यांना कुमटा येथील आश्रमात ठेवले, नंतर सरकारी आदेशानुसार तुमकुरु जिल्ह्यातील डिटेंशन सेंटरमध्ये हलवले. आता नीना म्हणते, “ही खर्‍याखुर्‍या कैदेसारखी स्थिती आहे – ना मोकळी हवा, ना हिरवीगार झाडं, फक्त थंड आणि निर्जीव जमीन.”
व्हिसा, पासपोर्ट आणि कायदेशीर प्रक्रिया
२०१७ साली नीना यांचा व्हिसा संपला होता, पण तिने परतण्याऐवजी जंगलात जीवन निवडलं. २०१८मध्ये त्यांना देश सोडण्याचे आदेश मिळाले, पण त्या काही काळासाठी नेपाळला गेल्या आणि पुन्हा भारतात परतल्या. २०१९मध्ये पासपोर्टही कालबाह्य झाला. परिणामी, पोलिसांनी कायदेशीर प्रक्रिया सुरू केली असून, निनाला आणि त्यांच्या मुलींना रशियाला परत पाठवण्याची तयारी प्रशासनाने केली आहे.
सोशल मीडियावरील आर्त हाक
नीनाने समाजमाध्यमांवर तिच्या अनुभवांची कथा शेअर केली आहे – “आमचं घर म्हणजे गुहा, आपले मित्र म्हणजे निसर्ग, आणि आपल्या लहान मुलींसोबतच मिळालेली जीवनाची खरी शांती. पण आता आम्ही चार भिंतींत बंद आहोत, केवळ माणसांच्या भीतीमुळे.” तिच्या शब्दांतून नैसर्गिक जगण्याचा अर्थ, समाज व कायद्याच्या चौकटीतील टोकाचा विरोधाभास ठळकपणे समोर येतो.
प्रशासनाची मजबुरी आणि मानवी मूल्यांचा गहिवर
भारतीय प्रशासनाच्या दृष्टीने नीना यांचा मुक्काम बेकायदेशीर आहे. विदेशी नागरिकांची व्हिसा व पासपोर्टशी संबंधित नियम कडक आहेत, आणि त्याचे पालन करणे अनिवार्य असते. म्हणूनच नीना आणि तिच्या दोन मुलींना परत पाठवण्यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत.
परंतु, एका आईने आपल्या मुलींना चांगले, आनंदी, सुरक्षित जीवन द्यावे म्हणून निवडलेला अवलंबमार्ग आणि त्यातला धैर्य हा मानवी मूल्यांचा सर्वोच्च नमुना आहे.
पुढे काय?
सरकारच्या नियमानुसार नीना आणि त्यांच्या मुलींना रशियात परत पाठवले जाईल. जोपर्यंत त्या स्वतःचे विमान तिकीट नाही घेऊ शकत, तोपर्यंत त्यांना डिटेंशन सेंटरमध्ये राहावं लागेल. नीनाच्या मनात आजही आशा आहे – “कदाचित आम्हाला पुन्हा निसर्गाच्या कुशीत, मोकळ्या आकाशाखाली जगता येईल.”
शेवटच्या ओळी
ही कथा केवळ एका परकीय महिलेची नाही, तर आपल्यातील एक वेगळी ‘जगण्याची’ तळमळ घेऊन समोर येते. कायदे आणि प्रशासनाची गती वेगळी असली, तरी निसर्गाच्या सुट्या श्वासासाठी आणि मानसिक शांतीसाठी काही माणसे जगाच्या कितीही कोपऱ्यात जाऊन राहू पाहतात, हे निनाच्या आठ वर्षांच्या गुहेतील जीवनातून समजते.
https://www.instagram.com/policernews
https://policernews.com/wp-admin/post.php?post=850&action=edit
