राधानगरी: कोल्हापूर जिल्ह्यातील राधानगरी तालुक्यात मानवी वस्तीत वन्यजीवांच्या शिरकावाचे आणि त्यामुळे होणाऱ्या संघर्षाचे प्रमाण अलीकडच्या काळात वाढले आहे. याच मालिकेतील एक धक्कादायक घटना नुकतीच राधानगरी तालुक्यातील पिरळवाडी गावात घडली, जिथे एका विशालकाय गव्याने धुमाकूळ घालत एका म्हशीवर आणि त्यानंतर तिला वाचवण्यासाठी गेलेल्या एका ग्रामस्थावर हल्ला चढवला. या घटनेमुळे संपूर्ण गावात भीतीचे वातावरण पसरले असून, वनविभागाची तात्काळ धावपळ सुरू झाली आहे. ही घटना मानवी वस्ती आणि वन्यजीव यांच्यातील वाढत्या संघर्षाचे गंभीर चित्र पुन्हा एकदा अधोरेखित करते.
गव्याच्या हल्ल्याची थरारक घटना:
पिरळवाडी येथील दत्ता पाटील यांच्या घराशेजारील गोठ्यात बांधलेल्या म्हशीवर पहाटेच्या सुमारास अचानक एका गव्याने हल्ला केला. गव्याने म्हशीला शिंगांनी जोरदार धडक दिली, ज्यामुळे म्हस गंभीर जखमी झाली. म्हशीच्या ओरडण्याचा आवाज ऐकून दत्ता पाटील आणि त्यांच्या कुटुंबीयांनी तात्काळ धाव घेतली. आपल्या म्हशीला वाचवण्यासाठी दत्ता पाटील यांनी मोठ्या हिमतीने गव्याला हाकलण्याचा प्रयत्न केला. मात्र, संतप्त झालेल्या गव्याने दत्ता पाटील यांच्यावरच हल्ला चढवला. गव्याच्या धडकेने दत्ता पाटील बाजूला फेकले गेले आणि त्यांनाही दुखापत झाली. त्यांच्या डोक्याला आणि शरीरावर किरकोळ जखमा झाल्या. ही घटना इतकी अनपेक्षित होती की, ग्रामस्थांना सावरायलाही वेळ मिळाला नाही. गव्याच्या या आक्रमक पवित्र्यामुळे गावात एकच घबराट उडाली. ग्रामस्थांनी आरडाओरडा करत गव्याला घरापासून दूर हाकलण्याचा प्रयत्न केला, पण गव्याचे रौद्र रूप पाहून सर्वजण भयभीत झाले होते.
वनविभागाची तात्काळ कार्यवाही:
घटनेची माहिती मिळताच राधानगरी वनपरिक्षेत्राचे अधिकारी आणि कर्मचारी तात्काळ पिरळवाडी गावाकडे रवाना झाले. वनविभागाच्या पथकाने घटनास्थळी पोहोचून परिस्थितीचा आढावा घेतला. जखमी म्हशीवर तातडीने पशुवैद्यकीय उपचार सुरू करण्यात आले, तर दत्ता पाटील यांनाही प्राथमिक उपचार देण्यात आले. वनविभागाच्या कर्मचाऱ्यांनी ग्रामस्थांना धीर देत, गव्याला सुरक्षितपणे जंगलात परत पाठवण्यासाठी मोहीम हाती घेतली. गव्याचा माग काढण्यासाठी आणि त्याला मानवी वस्तीत परत येण्यापासून रोखण्यासाठी वनविभागाच्या कर्मचाऱ्यांनी ग्रामस्थांच्या मदतीने अनेक उपाययोजना केल्या. ड्रोन कॅमेरा आणि ट्रॅकिंग तंत्रज्ञानाचा वापर करून गव्याच्या हालचालींवर लक्ष ठेवण्यात आले. रात्रीच्या वेळी गावाच्या सीमेवर अतिरिक्त गस्त वाढवण्यात आली, जेणेकरून गव्याला पुन्हा गावात येण्यापासून प्रतिबंध करता येईल. वनविभागाच्या अधिकाऱ्यांनी ग्रामस्थांना सतर्क राहण्याचे आणि एकट्याने घराबाहेर न पडण्याचे आवाहन केले.
वाढता मानवी-वन्यजीव संघर्ष:
राधानगरी तालुका हा नैसर्गिक सौंदर्याने नटलेला असून, येथे दाट जंगले आणि वन्यजीवांचा मोठा अधिवास आहे. राधानगरी अभयारण्य हे गव्यांसाठी ओळखले जाते. मात्र, गेल्या काही वर्षांपासून मानवी वस्तीचा विस्तार, शेतीचा विकास आणि जंगलातील नैसर्गिक अधिवासाचा ऱ्हास यामुळे वन्यजीव मानवी वस्त्यांमध्ये शिरकाव करत आहेत. अन्न आणि पाण्याच्या शोधात अनेकदा वन्यजीव गावांजवळ येतात आणि त्यामुळे मानवी-वन्यजीव संघर्षाच्या घटना वाढू लागल्या आहेत. गव्याव्यतिरिक्त, बिबट्या, रानडुक्कर, आणि इतर वन्यजीवांच्या हल्ल्याच्या घटनाही या परिसरात वारंवार घडत आहेत. पिरळवाडीतील ही घटना याच वाढत्या संघर्षाचे एक ज्वलंत उदाहरण आहे. वनविभागासमोर वन्यजीवांचे संरक्षण आणि मानवी वस्तीचे रक्षण या दोन्ही जबाबदाऱ्या पार पाडण्याचे मोठे आव्हान उभे राहिले आहे.
ग्रामस्थांची धास्ती आणि प्रशासनाकडे मागण्या:
या घटनेमुळे पिरळवाडी आणि आसपासच्या गावांमध्ये गव्याच्या भीतीचे सावट पसरले आहे. शेतात काम करणे, लहान मुलांना शाळेत पाठवणे किंवा रोजच्या कामासाठी घराबाहेर पडणेही आता ग्रामस्थांना धोकादायक वाटू लागले आहे. अनेक ग्रामस्थांनी सांगितले की, अशा घटनांमुळे त्यांच्या मनात सतत भीती असते. “आम्ही राधानगरी अभयारण्याच्या जवळ राहतो, त्यामुळे वन्यजीव दिसणे नवीन नाही, पण असे हल्ले होणे ही चिंतेची बाब आहे,” असे एका स्थानिक शेतकऱ्याने सांगितले. ग्रामस्थांनी वनविभागाकडे आणि प्रशासनाकडे तातडीने ठोस उपाययोजना करण्याची मागणी केली आहे. यात गावांच्या सीमांवर सौर कुंपण (solar fencing) उभारणे, वन्यजीवांना जंगलातच पुरेसे अन्न आणि पाणी उपलब्ध करून देणे, आणि वन्यजीव मानवी वस्तीत आल्यास त्यांना सुरक्षितपणे परत पाठवण्यासाठी प्रशिक्षित पथके तयार करणे अशा मागण्यांचा समावेश आहे.
दीर्घकालीन उपाययोजनांची गरज:
वन्यजीव संघर्ष कमी करण्यासाठी केवळ तात्पुरत्या उपाययोजना पुरेसे नाहीत. दीर्घकालीन आणि शाश्वत उपायांची अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे. यात वन्यजीवांच्या अधिवासाचे संरक्षण, जंगलातील जैवविविधतेची वाढ, आणि मानवी वस्तीपासून वन्यजीवांना दूर ठेवण्यासाठी नैसर्गिक अडथळे निर्माण करणे यांचा समावेश आहे. स्थानिक ग्रामस्थांमध्ये वन्यजीव संरक्षणाबद्दल जागरूकता निर्माण करणे आणि त्यांना या संघर्षावर मात करण्यासाठी प्रशिक्षित करणे हे देखील महत्त्वाचे आहे. वनविभागाने ग्रामस्थांच्या सहभागाने एक कृती आराखडा तयार करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून अशा घटनांची पुनरावृत्ती टाळता येईल आणि मानवी वस्ती आणि वन्यजीव यांच्यात सहजीवन शक्य होईल.
अखेरीस, पिरळवाडीतील गव्याच्या हल्ल्याची ही घटना केवळ एक स्थानिक समस्या नसून, संपूर्ण महाराष्ट्रातील मानवी वस्ती आणि वन्यजीव यांच्यातील वाढत्या संघर्षाचे प्रतीक आहे. यावर वेळीच लक्ष देऊन योग्य उपाययोजना न केल्यास भविष्यात अशा घटनांचे प्रमाण वाढण्याची आणि त्याचे गंभीर परिणाम होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. वनविभाग, स्थानिक प्रशासन आणि ग्रामस्थ यांच्या संयुक्त प्रयत्नांतूनच या समस्येवर कायमस्वरूपी तोडगा काढणे शक्य होईल.
Follow Us On
Instagram :
https://www.instagram.com/policernews
X Account :
Read Also
